Zgaga i pieczenie w przełyku są nieprzyjemnymi dolegliwościami dotyczącymi dużej części społeczeństwa. Objawiają się dokuczliwym bólem w klatce piersiowej, który utrzymuje się przez jakiś czas. Zgaga wywoływana jest przez wiele czynników, spośród których najczęściej wymienia się niektóre leki i ciężkostrawne pokarmy. Zgaga jest objawem, którego nie powinniśmy bagatelizować. Jej pojawienie się może być zapowiedzią poważnej choroby. Warto uważnie obserwować wszystkie niepokojące nas objawy, odpowiednio szybka reakcja może uchronić nas przed niebezpiecznymi konsekwencjami zgagi.

 

SPIS TREŚCI:
1. Zgaga – wprowadzenie, przyczyny
2. Zgaga – rozpoznanie i objawy
3. Zgaga – leczenie
4. Zgaga – rola diety, przepisy łagodzące dolegliwości

 

 

1. Zgaga – wprowadzenie, przyczyny
Zgaga jest jedną z najczęściej występujących dolegliwości związanych z układem pokarmowym. Jest na tyle powszechna, że często ją bagatelizujemy. Definiuje się ją jako nieprzyjemny i piekący ból występujący w klatce piersiowej lub żołądku po spożyciu niektórych pokarmów, płynów i leków. Epidemiologia wskazuje, że zgaga występuje w prawie całej populacji z jednakową częstotliwością. Warto jednak mieć świadomość, że może być zwiastunem poważnych chorób układu pokarmowego, dlatego jeśli zdarza się często, należy szybko skonsultować się z lekarzem gastroenterologiem.

 

Istnieje wiele czynników, które mogą powodować zgagę, jednak najczęstszą przyczyną jej występowania jest choroba refluksowa przełyku.

 

Zgaga występuje podczas dysfunkcji dolnego zwieracza przełyku (LES). Jego prawidłowe działanie polega na utrzymaniu stałego napięcia, które zapobiega zarzucaniu kwaśnej treści pokarmowej do przełyku. W przypadku choroby refluksowej dochodzi jednak do zbyt częstych epizodów relaksacji (rozluźnienia) dolnego zwieracza przełyku. Skutkiem tego jest przelewanie się pewnych ilości zakwaszonej treści pokarmowej do przełyku. Kwasy żołądkowe podrażniają delikatną śluzówkę przełyku, czego skutkiem jest wspomniana wcześniej zgaga.

 

Kolejną niezwykle istotną przyczyną występowania zgagi jest niewłaściwy i niehigieniczny tryb życia. Jego główną składową jest nieprawidłowy sposób żywienia, polegający na spożywaniu niezdrowych produktów spożywczych, przejadaniu się lub nadużywaniu używek. Znaczenie w tym przypadku ma zarówno jakość (ściślej mówiąc, jej brak), jak i objętość spożywanych pokarmów. Złe nawyki żywieniowe i mała aktywność fizyczna powodują otyłość, która zdecydowanie zwiększa częstotliwość występowania zgagi i choroby refluksowej przełyku.

 

Zgaga może też być objawem zupełnie innych chorób przewodu pokarmowego. Najczęściej towarzyszy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. W przypadku choroby wrzodowej żołądka zgaga pojawia się na czczo lub bezpośrednio przed posiłkiem. Chociaż zmniejsza apetyt i odwraca uwagę od jedzenia, bezpośrednio po spożyciu posiłku przykre dolegliwości ustępują. Inaczej sprawa wygląda w przypadku choroby wrzodowej dwunastnicy. Zgaga występuje wtedy dopiero godzinę po spożyciu obfitego posiłku i manifestuje się bólem w podbrzuszu, który mija po kilkunastu minutach.

 

Ostatnią z poznanych przyczyn występowania zgagi jest dyspepsja (niestrawność). Jest ona zespołem nieprzyjemnych objawów gastrycznych, które wywołują przewlekły ból nasilający się po posiłkach. Dyspepsja może przejawiać się wieloobjawowo, jednak do najczęściej zauważalnych symptomów należą: uczucie pełności w nadbrzuszu, nudności, odbijanie po posiłku, wymioty, brak apetytu i zgaga. Zespół dyspeptyczny może wskazywać na wiele niebezpiecznych dla naszego zdrowia chorób. W przypadku występowania powyższych objawów dłużej niż cztery tygodnie należy pilnie zgłosić się do lekarza specjalisty.

 

Zgaga pojawia się w okresie ciąży, co jest normalne, ponieważ na pierwszych etapach ciąży występuje ona na skutek zmian hormonalnych powodujących relaksację mięśni przewodu pokarmowego, w tym dolnego zwieracza przełyku. Zgaga pojawiająca się na późniejszych etapach ciąży jest skutkiem powiększającej się macicy, która wraz z rozwijającym się dzieckiem uciska na żołądek. Zwiększone ciśnienie śródżołądkowe naciska z kolei na LES i powoduje przelewanie się kwaśnej treści żołądkowej do światła przełyku.

 

2. Zgaga – rozpoznanie i objawy

Chociaż problem zgagi dotyczy tak wielu osób, niewiele z nich traktuje go poważnie. Zazwyczaj rozpoznanie zgagi polega na zebraniu podstawowych danych w wywiadzie lekarskim. Tylko pacjenci przedstawiający swoje dolegliwości w sposób niejasny bądź złożony kierowani są na dalszą diagnostykę. Aby potwierdzić obecność zgagi, należy przeprowadzić szereg poniższych badań:
– 24-godzinną pH-metrię,
– manometrię przełyku,
– badanie endoskopowe,
– zdjęcie rentgenowskie z kontrastem,
– biopsję.

 

Zgaga ma dość charakterystyczne objawy, przez pacjentów opisywane są one jako uciążliwy i piekący ból umiejscowiony za mostkiem lub w nadbrzuszu. Ból ten może promieniować i przenosić się w kierunku jamy ustnej (zgaga przełykowa), dolnej części brzucha (zgaga przy chorobie wrzodowej żołądka), a nawet w kierunku pleców.

 

Objawy klasycznej zgagi pojawiają się najczęściej po spożyciu obfitego bądź ciężkostrawnego dania. Produktami nasilającymi objawy zgagi są między innymi dania pikantne, owoce i napoje cytrusowe, czekolada i kakao, mocna herbata, kawa czy alkohol. Symptomy zgagi nasilają się podczas pochylania się, a także w pozycji leżącej. Zgaga często występuje jednocześnie z tak zwanymi objawami pozaprzełykowymi, należą do nich:

– uszkodzenie błony śluzowej jamy ustnej i gardła,
– ból gardła,
– stany zapalne zębów i dziąseł,
– ból ucha,
– chrypka, silne napady kaszlu czy astma oskrzelowa.

 

3. Zgaga – modyfikacje stylu życia, dieta
Zgaga jest dolegliwością wynikającą w dużej mierze z nieprawidłowych nawyków żywieniowych i niehigienicznego trybu życia. Dlatego też profilaktyka i leczenie zgagi wymagają wprowadzenia stałych modyfikacji stylu życia i sposobu odżywiania. Głównym celem dietoterapii zgagi jest normalizacja masy ciała. Otyłość i nadwaga skutkują bowiem wzrostem ciśnienia śródbrzusznego, które powoduje poluzowanie dolnego zwieracza przełyku. Prawidłowa dieta pacjenta ze zgagą polega na całkowitym wyeliminowaniu używek. Najważniejsze jest, aby zerwać z nałogiem nikotynowym.

 

Udowodniono, że palenie papierosów redukuje ciśnienie w dolnym zwieraczu przełyku, a także zmniejsza jego napięcie. Nikotyna redukuje również wytwarzanie śliny, co spowalnia i utrudnia procesy oczyszczania przełyku z treści żołądkowej. Oprócz wyzbycia się nałogów należy pamiętać także o aktywności fizycznej i o tym, żeby była dostosowana do możliwości pacjenta i nie nasilała objawów zgagi (schylanie się, intensywne skoki, brzuszki).

 

W terapii zgagi ważna jest również dieta. Odpowiednio ułożona umożliwia złagodzenie lub zniwelowanie objawów oraz powrót pacjenta do normalnego życia. Oprócz środków farmakologicznych to właśnie dieta jest podstawową metodą walki z objawami zgagi. Osoby borykające się z problemem zgagi powinny unikać produktów spożywczych, które stymulują nerwy czuciowe w błonie śluzowej przełyku. Drażnienie tych nerwów może nasilać zgagę. Do potraw, których należy unikać, należą zatem potrawy kwaśne. Podobny wpływ na przykre dolegliwości mają również produkty nasilające wydzielanie kwasu solnego w żołądku, np. mocna kawa i herbata. Wśród produktów spożywczych istnieje także szereg produktów, których należy unikać, gdyż ich działanie polega na rozluźnianiu dolnego zwieracza przełyku. Należą do nich potrawy bogate w nasycone kwasy tłuszczowe takie jak tłuste mięsa, wędliny, ryby, buliony.

 

W przypadku choroby refluksowej najlepiej sprawdza się dieta lekkostrawna z ograniczeniem substancji wzmagających wydzielanie soku trawiennego. Główne cele diety przy refluksie to neutralizacja soku żołądkowego oraz niedrażnienie błony śluzowej żołądka. W diecie ogranicza się aromatyczne przyprawy, esencjonalne sosy, wywary warzywne i grzybowe. Wymierne korzyści w leczeniu zgagi przynosi tak zwana dieta biała, w skład której wchodzą: woda, mleko w niewielkich ilościach, ziemniaki, czerstwe pieczywo, chude ryby, chudy drób.

 

Poniższa tabela przedstawia efekty działania niektórych produktów spożywczych na występowanie zgagi.

 

Produkty i potrawyEfekty działania na zgagę
Czekolada, kakao, mocna kawa, herbata, mięta, alkoholObniżenie ciśnienia dolnego zwieracza przełyku (LES)
Tłuszcz, warzywa cebuloweNasilenie spontanicznej relaksacji dolnego zwieracza przełyku
Owoce i soki cytrynowe, pomidory, ostre przyprawy (pieprz, chilli, pieprz cayenne)Stymulacja receptorów przełykowych
Czekolada, kakao, tłuszczOpóźnianie opróżniania żołądka
Kawa, alkoholZwiększenie czynności wydzielniczej żołądka

Opracowane na podstawie Cymerys M., Kliniczny zarys chorób wewnętrznych – podręcznik dla studentów dietetyki, Poznań 2013, 113–116.

 

4. Zgaga – leczenie
Farmakologiczna terapia zgagi polega na stosowaniu leków zobojętniających kwaśną treść żołądkową, należą do nich substancje takie jak fosforan glinu, wodorotlenek aluminium i wodorotlenek magnezu. Leki tego typu z zasady przynoszą pacjentom szybką ulgę, ale działają stosunkowo krótko. Z tego też powodu, jeśli zgaga występuje regularnie, należy przyjmować je bardzo często. Oprócz leków zobojętniających treść żołądka w leczeniu zgagi stosuje się również leki z grupy antagonistów receptora H2. Farmaceutyki z tej grupy charakteryzują się dłuższym czasem działania, potrafią złagodzić przykre objawy nawet na dwanaście godzin. Innymi lekami stosowanymi z powodzeniem w leczeniu objawów zgagi są inhibitory pompy protonowej, w tym znane wszystkim pantoprazol i omeprazol. Ich działanie polega na znoszeniu miejscowego bólu w klatce piersiowej oraz wspomaganiu regeneracji podrażnionej śluzówki przełyku. Ich ogromną zaletą jest to, że można nabyć je w każdej aptece bez recepty.

 

Oprócz farmakologicznego leczenia zgagi, które jak do tej pory wydaje się najskuteczniejsze, istnieją także domowe sposoby radzenia sobie z tą dolegliwością. Jednym z bardziej popularnych sposobów radzenia sobie ze zgagą jest stosowanie rozmaitych naparów ziołowych. Osoby borykające się z problemem zgagi powinny wiedzieć, że wbrew powszechnej opinii, według której mięta jest remedium na wszystkie dolegliwości trawienne, nie można stosować jej w przypadku zgagi. Wszystko przez to, że mięta osłabia napięcie dolnego zwieracza przełyku (LES) i nasila przez to przykre objawy zgagi. Zatem które z ziół są bezpieczne?

 

Podczas występowania epizodów zgagi zaleca się stosowanie naparów z lipy, prawoślazu lekarskiego, rumianku, kopru włoskiego czy herbatek z wyciągiem z kłącza imbiru. Inną skuteczną domową metodą radzenia sobie ze zgagą jest stosowanie kleiku z siemienia lnianego – w przypadku zgagi można korzystać zarówno z całych nasion, jak i z tych w formie zmielonej. Wielu ludzi uważa, że wypicie szklanki zimnego mleka to najlepszy środek radzenia sobie ze zgagą. Niestety okazuje się, że mleko przynosi tylko chwilową ulgę w bólu, jednak w dłuższej perspektywie wzmaga produkcję kwasu żołądkowego, co zwiększa intensywność i częstotliwość epizodów bólowych.

 

Zgaga jest poważnym, choć bagatelizowanym problemem zdrowotnym. Chociaż jest niezwykle powszechna, wielu z nas nadal nie wie, jak sobie z nią radzić. Warto jednak mieć podstawową wiedzę na temat sposobów terapii zgagi. Dieta lekkostrawna, aktywność fizyczna oraz stała zmiana nawyków żywieniowych mogą przynieść ulgę i złagodzić objawy choroby.

 

Dieta Kliniczna

Istnieje kilkadziesiąt jednostek chorób dietozależnych. Choroby te powstają w wyniku nieprawidłowego odżywiania i niewystarczającej aktywności fizycznej – innymi słowy, są możliwe do uniknięcia, jeśli dbamy o zdrowy styl życia. Do najczęściej występujących zaliczamy cukrzycę typu II, otyłość, nadciśnienie tętnicze, miażdżycę, niektóre nowotwory, zapalenia jelit, alergie. Te choroby dotyczą coraz liczniejszego grona ludzi i wymagają zmiany nawyków żywieniowych. Często jest to pierwszy krok podejmowany przez specjalistów. Należy wyeliminować źródło problemu (poprawić dietę, wdrożyć aktywność fizyczną, zadbać o higienę snu czy zredukować źródła stresu), czasem na wczesnym etapie choroby np. cukrzycy, jest to jedyna i wystarczająca metoda terapeutyczna.Niestety w przypadku schorzenia istniejącego już długi czas, może okazać się niewystarczająca. Wówczas dieta stanowi doskonały fundament pod leczenie farmakologiczne prowadzone przez lekarzy.

Czym różni się dieta kliniczna od standardowej?

W stanie chorobowym gospodarka energetyczna organizmu może ulegać zmianom. W zależności od schorzenia zapotrzebowanie na poszczególne składniki również może się zwiększać lub zmniejszać. Podczas opracowywania diet klinicznych, inaczej leczniczych bierzemy pod uwagę wszystkie te zmienne. Uwzględniamy schorzenia, przewlekłe leczenie, zalecenia lekarskie, wyniki badań, co pozwala na lepsze dopasowanie jadłospisu do potrzeb organizmu. W zależności od rodzaju problemu dobieramy składniki diety, ustalamy bilans energii, makro i mikroskładników, aby jak najlepiej zaspokoić zapotrzebowanie organizmu.

W dietach klinicznych zwracamy baczną uwagę na odpowiednie do potrzeb ustalenie proporcji makroskładników: białka, tłuszczu i węglowodanów. Mogą one podlegać wahaniom i w kontekście problemów zdrowotnych i wymagać modyfikacji.

Stąd oferujemy naszym podopiecznym m.in.:
Diety
niskotłuszczowe
Diety
wysokobiałkowe
Diety o kontrolowanej ilości węglowodanów
Diety
lekkostrawne
Diety
wysokobłonnikowe
Diety
bezglutenowe
Indywidualnie zbilansowana dieta kliniczna
to doskonały sposób na:
Łagodzenie przebiegu wielu chorób
Pomoc w chorobach dietozależnych
Zmniejszenie dolegliwości związanych z niektórymi chorobami
Walkę z nadmierną masą ciała
Pomoc i wsparcie w redukcji otyłości
Poprawę profilu glikemii i lepszą kontrolę cukrzycy typu II
Poprawę wyników badań
Poprawę samopoczucia i stanu odżywienia organizmu
Zwiększenie energii i wydajności
Niekiedy zmniejszenie dawek lub odstawienie przyjmowanych leków (choroby związane z glikemią, nieprawidłowy poziom cholesterolu, nadciśnienie)
Poprawę ogólnego stanu zdrowia
Zmniejszenie dolegliwości jelitowych – zaparcia, wzdęcia, niestrawność
Dieta kliniczna może/powinna
być stosowana w chorobach:
Metaboliczne: cukrzyca typu 2, insulinooporność
Wątroby
Przewodu pokarmowego
Nerek
Trzustki
Serca i układu krążenia
Dna moczanowa
Borelioza
Endokrynologiczne
Anemia
Ginekologiczne
Nowotworowe
Autoimmunologiczne
Tarczycy
Jak komponujemy diety kliniczne:
1

Plan żywieniowy bazuje na łatwo dostępnych nisko przetworzonych produktach,z uwzględnieniem sezonowości warzyw i owoców.

2

Zawsze bierzemy po uwagę preferencje podopiecznego, a w razie potrzeby mamy do dyspozycji wymienniki produktów.

3

Mamy na uwadze komfort użytkowników diety, więc dostosowujemy plany do ich możliwości kulinarnych, czasu pracy i czasu na przygotowanie posiłków.

4

Dieta kliniczna to świetny sposób na zapewnienie organizmowi energii i sił do walki z chorobą.

5

Stwarzamy optymalne warunki, dostarczamy do organizmu wszystkich niezbędnych składników, zapobiegamy niedoborom lub wyrównujemy istniejące, zwiększamy komfort trawienny.

Jaki jest Twój cel?
Wybierz Cel z listy poniżej
Wybierz pakiet

 

1 / 4
A jaki Ty masz cel? Nie trać czasu i zacznij już dziś! Skorzystaj z profesjonalnej opieki.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.

Bibliografia
Czerwionka-Szaflarska M., Romańczuk B., Choroba refluksowa przełyku u dzieci i młodzieży. Wybrane problemy kliniczne, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2010, 4(1), 26–31.
Banks M., Choroba refluksowa przełyku: najnowsze badania i postępowanie, „Medycyna po Dyplomie” 2010, 19(10), 39–48.
Cymerys M., Kliniczny zarys chorób wewnętrznych – podręcznik dla studentów dietetyki, Poznań 2013, 113–116.
Linke K., Leczenie zgagi i dyspepsji w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, „Przewodnik Lekarza” 2004, 7(10), 58–66.
Richter J.E., Postępowanie z pacjentem z chorobą refluksowo-przełykową, czelej.com.pl (27.02.2018).
Śmiechowska M., Cugowska M., Rola żywności i żywienia w chorobie refluksowej, „Bromatologia i Chemia Toksykologiczna” 2011, 44(3), 298–304.
Jarosz M., Praktyczny podręcznik dietetyki, Warszawa 2012, 179–185.