Infekcje w ciąży – jak dbać o zdrowie matki i dziecka
Ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety. Decyzje podejmowane przez przyszłą mamę i jej zachowania mają wpływ nie tylko na stan zdrowia kobiety, ale również na prawidłowy rozwój jej jeszcze nienarodzonego dziecka. Szczególnie trudnym momentem są przeziębienia i infekcje, które z pozoru wydają się nieszkodliwe, ale nieprawidłowo leczone mogą nieść za sobą poważne skutki. Dlatego też posiadanie wiedzy na temat skutecznych i bezpiecznych metod radzenia sobie z nimi, szczególnie w ciąży, jest kluczowe dla zapewnienia optymalnego stanu zdrowia matki i dziecka.
SPIS TREŚCI:
1. Zagrożenia związane z infekcjami w trakcie ciąży
2. Leki dozwolone i niedozwolone w trakcie ciąży
3. Dieta podczas infekcji
4. Znaczenie odpoczynku
5. Naturalne metody leczenia infekcji
1. Zagrożenia związane z infekcjami w trakcie ciąży
Infekcje w ciąży mogą mieć poważne konsekwencje zarówno dla zdrowia matki, jak i dziecka. U ciężarnej mogą zwiększać ryzyko wystąpienia poważnych stanów zapalnych, takich jak zapalenie oskrzeli, płuc czy zapalenie ucha. Mogą także przyczynić się do przedwczesnego odpłynięcia płynu owodniowego, powiązanego z przedwczesnym porodem. Infekcje w ciąży mogą również wpływać negatywnie na istniejące problemy zdrowotne, takie jak astma czy cukrzyca – nasilać ich objawy lub prowadzić do powikłań.
Dla jeszcze nienarodzonego dziecka skutki źle leczonych infekcji mogą być jeszcze bardziej dotkliwe. Ciężkie infekcje, zwłaszcza wirusowe, mogą zwiększać ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu, wrodzonych wad rozwojowych, a także niskiej masy urodzeniowej związanej z większym ryzykiem powikłań zdrowotnych w okresie niemowlęcym i późniejszym dzieciństwie, a nawet w dorosłości (M.Y. Chan, M.A. Smith 2018).
2. Leki dozwolone i niedozwolone w trakcie ciąży
Ogólnie rzecz biorąc leki w ciąży nie są wskazane, ale bywają sytuacje, w których są konieczne – wtedy można sięgnąć po preparaty przebadane i względnie bezpieczne dla płodu. Wśród takich leków znajdują się np. syropy niezawierające alkoholu (w tym prawoślazowe) i płukanki na kaszel niezawierające kodeiny ani gwajakolu.
Katar z kolei może być leczony wyłącznie za pomocą soli fizjologicznej lub zwykłej soli morskiej, wykluczone są jakiekolwiek preparaty zawierające substancje obkurczające śluzówkę nosa. W przypadku gorączki i bólów mięśniowych najbezpieczniejszy jest paracetamol, ale w drugim trymestrze dopuszcza się także diklofenak oraz ibuprofen. Wśród substancji bezwzględnie zakazanych wyróżnia się: aspirynę, pseudoefedrynę, tymianek, podbiał, kodeinę, retinoidy, tetracykliny i fluorochinolony (antybiotyki), a także leki przeczyszczające, ingerujące w proces krzepnięcia krwi oraz zawierające w składzie dziurawiec zwyczajny.
Warto mieć świadomość, że mimo że niektóre substancje wspomagające leczenie infekcji są dozwolone w ciąży, ich stosowanie może wiązać się z różnego rodzaju skutkami ubocznymi zarówno dla matki, jak i płodu. Dlatego tak ważne jest każdorazowe zasięganie opinii lekarza i dobranie przez niego odpowiednich preparatów oraz dawek (H. Malm, M. Ellfolk 2016).
3. Dieta podczas infekcji
Prawidłowy sposób żywienia jest bardzo istotny w trakcie trwania całej ciąży, jednak w przypadku pojawienia się infekcji, staje się priorytetowy. W tej sytuacji ważne jest, aby dieta była łagodna dla układu pokarmowego, bogata w składniki odżywcze wspierające odporność oraz łatwo przyswajalna. Należy wybierać delikatne i lekkostrawne produkty, jak gotowane warzywa, ryż, chudy nabiał czy drób. Warto natomiast zrezygnować z potraw pikantnych i tłustych, a także wysokoprzetworzonych czy bogatych w cukier i konserwanty, które dodatkowo obciążają układ pokarmowy.
W przypadku infekcji organizm potrzebuje dodatkowego wsparcia w walce z chorobą. Z tego względu warto sięgać po produkty bogate w składniki odżywcze wzmacniające układ odpornościowy:
– owoce cytrusowe bogate w witaminę C, która wspomaga odporność i przyspiesza regenerację,
– warzywa liściaste będące źródłem witamin A, C oraz K, a także składników mineralnych (żelazo, magnez),
– produkty zawierające cynk wspierający funkcjonowanie układu odpornościowego, np. orzechy, nasiona dyni czy mięso drobiowe,
– produkty fermentowane, np. jogurt naturalny i kiszonki, które są źródłem probiotyków wspierających zdrowie jelit i układu odpornościowego.
Oprócz właściwej diety istotne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu. Należy pamiętać, że woda jest kluczowa dla wielu procesów zachodzących w organizmie, szczególnie podczas infekcji, gdy organizm może dodatkowo tracić płyny z powodu gorączki czy zwiększonej potliwości. Ważne jest regularne spożywanie wody oraz innych dozwolonych w ciąży płynów, takich jak herbaty ziołowe, domowe napary czy zupy.
4. Znaczenie odpoczynku
Infekcja jest ogromnym obciążeniem dla i tak już zmęczonego ciążą organizmu, dlatego tak ważne jest zadbanie o odpowiedni odpoczynek. Niewłaściwa regeneracja i brak spokoju mogą pogorszyć objawy i dodatkowo osłabić układ odpornościowy, co zwiększy jego podatność na kolejne infekcje.
Warto mieć świadomość, że odpoczynek nie oznacza jedynie snu, ale również unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego i stresu. Dlatego dobrze jest ograniczyć aktywność fizyczną do minimum i pozwolić sobie na relaksujące zajęcia, jak czytanie książki, słuchanie muzyki czy medytacja (O. Tomaszewska 2023).
5. Naturalne metody leczenia infekcji
Na kaszel
Kaszel można podzielić na dwa rodzaje, które różnią się sposobem leczenia. Kaszel suchy charakteryzuje się uczuciem drapania w okolicy tchawicy, trudnymi do opanowania napadami, ciągłym pokasływaniem. Występuje zarówno w ciągu dnia, jak i nocy. Po około 2–3 dniach przechodzi w kaszel mokry, który jest mniej uciążliwy dla chorego. Charakteryzuje go gęsta i lepka wydzielina, która zalega w okolicach gardła oraz tchawicy i musi być często odkrztuszana.
Najlepszym domowym sposobem na kaszel suchy jest samodzielnie przygotowany syrop z cebuli i cukru. Wystarczy drobno posiekać 2–3 cebule, zasypać je kilkoma łyżkami cukru i odstawić na kilka godzin, aż puszczą sok. Tak przygotowany preparat należy przyjmować 3 razy dziennie po 1–2 łyżki. Wśród innych metod na suchy kaszel podaje się też wywar z prawoślazu oraz siemię lniane, które wykazuje działanie nawilżające.
Kaszel mokry z kolei można leczyć za pomocą inhalacji gorącą wodą z dodatkiem soli fizjologicznej i olejków z rumianku czy lawendy. Dobrze jest też 2 razy dziennie płukać gardło wodą z solą kuchenną. Inhalację można również wykonać za pomocą nebulizatora, dzięki któremu można wziewnie podać sól fizjologiczną i tym samym nawilżyć drogi oddechowe oraz rozrzedzić i usunąć zalegający śluz.
Na katar
Na katar korzystnie wpływają wszelkiego rodzaju inhalacje na gorąco, tzw. parówki, z dodatkiem soli fizjologicznej i olejków eterycznych – miętowego, lawendowego, rumiankowego lub szałwiowego. Dobrze sprawdza się też wąchanie świeżo obranej i przekrojonej cebuli, a także zakraplanie nosa roztworem soli fizjologicznej i jego częste dmuchanie. Na zatkany nos z kolei można zastosować ciepłe okłady na czoło i nos.
Na gorączkę
Niestety naturalne metody nie są wystarczająco skuteczne, aby zbić temperaturę powyżej 38°C. W tym przypadku konieczne jest podanie paracetamolu. Przy stanie podgorączkowym dobrze sprawdzą się zimna kąpiel, chłodne okłady na czoło oraz przyjmowanie dużej ilości płynów (O. Tomaszewska 2023).
Zdrowotne mikstury
Napar imbirowy
Składniki:
– duży kawałek imbiru (ok. 20 g),
– kilka listków mięty,
– szklanka wody,
– plasterek cytryny,
– łyżeczka miodu (opcjonalnie).
Sposób przygotowania
1. Imbir pokrój na plasterki, nie musisz go obierać.
2. Do garnka wlej wodę, dodaj imbir i miętę. Doprowadź mieszankę do wrzenia, a następnie zmniejsz ogień, aby utrzymać delikatne wrzenie przez 5 minut (dla intensywnego smaku imbiru gotuj przez maksymalnie 10 minut).
3. Zdejmij garnek z ognia. Ostrożnie przecedź mieszankę przez sitko.
4. Podawaj gorące z plasterkiem cytryny i opcjonalnie miodem.
Shot imbirowy
Składniki:
– ½ małej pomarańczy,
– mała cytryna,
– kawałek imbiru (ok. 10 g),
– szczypta pieprzu.
Sposób przygotowania
1. Wyciśnij sok z cytryny i pomarańczy, dodaj plasterki imbiru i całość dokładnie zblenduj.
2. Przecedź przez drobne sitko i dodaj szczyptę pieprzu.
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
Bibliografia
Chan M.Y., Smith M.A., Infections in Pregnancy, „Comprehensive Toxicology” 2018, 232–249.
Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, pod red. Ciborowskiej H i wsp., Warszawa 2021, 275–282.
Malm H., Ellfolk M., Which drugs can be used during pregnancy?, „Duodecim” 2016, 132(19), 1781–1789.
Tomaszewska O., Przeziębienie i grypa w ciąży. Domowe sposoby leczenia, Łódź 2023.
