Czym są kompensacje
Ciało człowieka to niezwykle skomplikowany mechanizm. Każdy wykonany ruch wymaga zaangażowania układów nerwowego oraz mięśniowo-szkieletowego. Komunikacja między tymi dwoma systemami jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Problem pojawia się wtedy, kiedy dojdzie np. do kontuzji lub urazu. Brak odpowiedniego planu naprawczego może doprowadzić do powstania kompensacji. Czym one są i jak im przeciwdziałać?
SPIS TREŚCI:
1. Reakcja organizmu na bodźce zewnętrzne
2. Czym są kompensacje i dlaczego nie znikają samoistnie
3. Jak postępować w przypadku wystąpienia urazu
4. Podsumowanie
Określ swój cel treningowy, a my pomożemy Ci go osiągnąć.
1. Reakcja organizmu na bodźce zewnętrzne
Organizm człowieka posiada specjalne receptory, których zadaniem jest odbieranie oraz przetwarzanie informacji zdobytych w środowisku zewnętrznym. Przetworzone informacje zostają przesłane dalej do mózgu. Przykładami bodźców zewnętrznych mogą być smak, zapach, ale też wszelkiego rodzaju urazy, takie jak skręcenie czy złamanie. Informacje w postaci kontuzji również są przekazywane do mózgu. Co więcej, w wyniku urazu może dojść do uszkodzenia receptorów, które będą przekazywały informację o nieustannie trwającym urazie nawet po zakończeniu procesu leczenia. W takiej sytuacji organizm będzie utrzymywał mechanizmy obronne uruchomione z powodu kontuzji.
Za przykład może posłużyć skręcenie kostki, w wyniku którego organizm uruchamia mechanizm mający umożliwić dalsze poruszanie się. Osoba kontuzjowana będzie zatem bardziej polegała na zdrowej nodze. Ważne jest jednak, aby w trakcie powrotu do zdrowia pamiętać o przejściu odpowiedniej rehabilitacji. Bez prawidłowo zaplanowanego procesu naprawczego mogą powstać kompensacje w postaci mocniejszego obciążania zdrowej kończyny po wyleczeniu skręcenia.
Ciało człowieka jest bardzo wrażliwe na otaczające je bodźce. W odpowiedzi na konkretne informacje powstają odruchy – jednym z najsilniejszych jest odruch przetrwania. W przypadku wystąpienia jakiegokolwiek zagrożenia uruchamiana jest reakcja obronna. Bardzo często w sytuacjach niebezpiecznych występuje osłabienie organizmu, sztywność i napięcie mięśni, a nawet ból. W momencie gdy reakcja obronna słabnie, warto skupić się na poprawie komunikacji między ciałem a mózgiem. Metoda ta pozwoli zapobiec wysyłaniu w przyszłości sprzecznych informacji do mózgu poprzez uszkodzony w wyniku urazu receptor.
2. Czym są kompensacje i dlaczego nie znikają samoistnie
Kompensacje powstają, gdy w organizmie zostaje uszkodzona jedna ze struktur. Ciało, aby było w stanie funkcjonować, przenosi pracę uszkodzonej struktury na zdrową część. Tego rodzaju mechanizm działa na każdej płaszczyźnie organizmu człowieka. Dla przykładu – w momencie utraty wzroku wyostrza się zmysł słuchu, zaś po skręceniu lewej kostki jej pracę przejmie prawa noga i odciąży tym samym kontuzjowaną kończynę.
Podczas powrotu do zdrowia oraz sprawności po urazie nie wystarczy tylko wyleczyć powstałej kontuzji. Niezwykle istotny jest prawidłowo zaplanowany proces naprawczy, również w sferze mózgu. Należy przywrócić informację, że wcześniej uszkodzony obszar (np. skręcona kostka) jest już bezpieczny i może zostać zaangażowany do pracy.
Mózg człowieka ma zdolność do wytwarzania i utrwalania reakcji obronnych. Każda trauma może powodować, że kompensacje nie znikną samoistnie, a uraz może utrwalić je jeszcze bardziej. W efekcie organizm nie będzie chciał wykorzystywać do pracy uszkodzonej części ciała.
Na skutek urazu w określonym obszarze dochodzi do zaburzeń w przepływie informacji pomiędzy receptorami a mózgiem. W konsekwencji występują problemy z integracją określonych systemów motorycznych. Kluczowe jest zatem ustalenie odpowiedniego protokołu naprawczego, który pozwoli na powrót do pełnej sprawności poprzez eliminację kompensacji.
3. Jak postępować w przypadku wystąpienia urazu
W przypadku gdy uraz jest świeży, warto od razu podjąć współpracę z wykwalifikowanym fizjoterapeutą, który odpowiednio zaplanuje cały proces leczenia. Natychmiastowe wdrożenie rehabilitacji wpłynie na uniknięcie utrwalenia kolejnych kompensacji oraz powrót do sprawności sprzed kontuzji.
Nieco trudniej jest w przypadku tzw. starych blizn. Wraz z czasem organizm wykształca różnego rodzaju mechanizmy mające na celu trwałą pracę bez uszkodzonego obszaru. W tego rodzaju sytuacjach należy przeprowadzić dokładniejszą diagnostykę, a czas trwania terapii będzie wydłużony, gdyż ciało człowieka ma wysokie zdolności adaptacyjne i przyzwyczaja się do nowych sytuacji. W tym wypadku trzeba niejako zapewnić mózg o tym, że obszar po urazie jest obszarem bezpiecznym i jego praca będzie efektywna.
W tym celu można wykorzystać różnego rodzaju techniki, takie jak praca w izometrii (wykorzystanie stałego napięcia mięśni), w ekscentryce (rozciągnięcie danego obszaru) oraz koncentryce (skurcz danego obszaru). Metody te z pewnością są niezwykle przydatne zwłaszcza w początkowej fazie rehabilitacji. Wraz z czasem można sięgać po bardziej zaawansowane formy i wdrażać bardziej skomplikowane zadania ruchowe, tak aby w pełni zaangażować obszar po urazie do efektywnej pracy.
4. Podsumowanie
W przypadku wystąpienia kontuzji bądź urazu warto zasięgnąć porady doświadczonego specjalisty w celu uniknięcia kompensacji oraz jej utrwalenia. Walka z istniejącymi już kompensacjami bywa trudna i może zająć sporo czasu. Należy więc od razu przystąpić do działania, aby cieszyć się zdrowiem oraz sprawnością fizyczną przez długie lata.